NỬA THẾ KỶ SAU CÔNG ĐỒNG VATICAN II – MỘT NĂM ĐỨC TIN & MỘT CUỘC TRANH LUẬN

Năm mươi năm trước, vào tháng 10, Chân phước Giáo hoàng Gioan XXIII cùng với hơn 2.500 giám mục và các Bề trên Dòng từ khắp nơi qui tụ tại Vương Cung Thánh Đường Thánh Phêrô để khai mạc Công Đồng Vatican II.

Ba năm sau, Vatican II ban hành 16 văn kiện lớn về những vấn đề cơ bản như thẩm quyền của hàng giáo phẩm, chú giải Kinh Thánh, vai trò giáo sỹ và giáo dân. Các tài liệu này và những cuộc bàn thảo để thành hình chúng, đã làm thay đổi Giáo HộI Công giáo hiểu và trình bày chính mình trong bối cảnh hiện đại của nền văn hóa và xã hộI thế tục.

Và Vatican II là một trong những sự kiện vĩ đại trong lịch sử tôn giáo hiện, nên mừng kim khánh sự kiện này đương nhiên sẽ là dịp tổ chức nhiều sự kiện kỷ niệm, bao gồm cử hành phụng vụ, các ấn phẩm và hội nghị.

Trong cuộc triển lãm Vatican II, tại Vương Cung Thánh Đường Thánh Phaolô ngoại thành, khai mạc hồi cuối tháng Giêng (2012) sẽ mở cửa cho đến 11.2013, các trưng bày bao gồm các bản gốc viết tay bài phát biểu của ĐGH Gioan XXIII trong phiên họp khai mạc Công đồng và tấm hộ chiếu Vatican cấp cho các Giám mục Ba lan trẻ có tên Karol Wojtyla, tức ĐGH Gioan Phaolo II tương lai.

Nhưng Vatican II không chỉ quan trọng về lịch sử, mà còn là vấn đề thực hiện của Giáo Hội ngày nay. Các học giả vẫn còn tranh luận về việc áp dụng Công Đồng trong các lãnh vực như đối thoại liên tôn, và cải cách phụng vụ. Đó là sự phát triển liên tục trong lịch sử Giáo Hội, hay đứt đoạn triệt để với quá khứ. Rồi hàng giáo sỹ và giáo dân áp dụng các văn kiện Công Đồng theo cách khác nhau đến mức nào. Theo sát từ chương các tài liệu hay theo một cách hiểu rộng rãi hơn ‘‘tinh thần Vatican II’’.

Đức Bênêdicctô XVI đã bác bỏ điều gọi là ‘‘sự chú giải về tính đứt đoạn và đổ vỡ trong cách hiểu ngày nay về Công Đồng và thay vào đó Ngài gọi sự giải thích Vatican II là ''đổi mới trong liên tục'' của 2000 năm truyền thống của Giáo Hội. Khám phá và phát huy ý tưởng sẽ là mục tiêu chính của năm Đức Tin, bắt đầu từ 11.10.2012, đúng nửa thế kỷ từ ngày khai mạc Công Đồng Vatican II.

Một số người công giáo tương đối ít, nhưng lại mạnh mẽ lên tiếng phủ nhận Công Đồng. Họ cho rằng trong những thay đổi thì những thay đổi về phụng vụ đã giảm đi tính trang trọng của Thánh Lễ và việc ngày càng mở ra với tôn giáo khác mâu thuẫn với sự cần thiết phải công bố ơn cứu độ nhờ mình Chúa Giêsu Kitô mà thôi. Nhóm nổi bật nhất là Huynh Đoàn Pio X đã thực hiện sự đoạn giao vào năm 1988, khi vị sáng lập là TGM người Pháp, Michel Lefebre, phong chức cho bốn Giám mục mà không có sự chấp thuận của ĐGH.

Đức Bênêdictô đã coi việc hòa giải với Huynh đoàn này là ưu tiên trong triều đại ngài. Năm 2007, ngài đã bỏ những hạn chế về Thánh Lễ truyền thống La Tinh, nay được gọi Ià hình thức ngoại thường. Không đầy hai năm sau, ngài giải vạ tuyệt thông cho bốn giám mục đã được tấn phong bất hợp pháp. Mùa thu năm ngoái, Vatican đã mở ra khả năng thành lập một giáo hạt tòng nhân nếu đạt được sự hoà giải toàn vẹn.

Giáo hạt tòng tương tự như một giáo phận mang tính toàn cầu, hiện nay chỉ có tổ chức Opus Dei theo qui chế này.

Dù vậy, để có thể hòa giải, Tòa Thánh Vatican đòi buộc Huynh đoàn phải chấp nhận bản tóm lược những điểm giáo lý không thể thương lượng. Những điểm này đã không được công bố, nhưng hẳn phải bao gồm những giáo huấn chính của Vatican II.

Mặc dù các cuộc đối thoại đang diễn ra giữa Tòa Thánh và Huynh đoàn vẫn còn bí mật. Gần đây, cả hai bên công bố những tài liệu bày tỏ quan điểm của mình.

Đầu tháng 12.2011, L'Osservatore Romano, tờ báo của Vatican đã xuất bản một loạt bài viết của Đức Ông Fernendo Ocariz, vị chức sắc cao cấp của Opus Dei, và một người khác thazm gia đàm phán vớI Huynh đoàn Thánh Pio X.

Trong bài viết, Đức Ông Fernendo Ocariz nhấn mạnh rằng tất các giáo huấn của Vatican II không đòi hỏi gì khác hơn là ''trí tuệ và ý chí phải tùng phục tôn giáo''. Ngay cả những canh tân của Công Đồng về giáo thuyết cũng phải được hiểu cách thích đáng như sự liên tục với truyền thống. Nhưng ngài cũng nhấn mạnh rằng : ''vẫn còn chỗ hợp pháp cho tự do suy tư thần học'' để giải thích các giáo huấn trên.

Và cuối tháng đó, cha Jean Michel Gleize, nhà thần học đại diện Huynh đoàn trong các cuộc thảo luận với Vatican, đã đüa ra phản ứng với bài của Đức Ông Ocariz. Có lẽ, phần gay gắt nhất trong lập luận của Cha Gleize là bác bỏ chú giải về tính liên tục, và cho rằng quá ''chủ quan'' và xem nhẹ ''tính thống nhất của chân lý'' cần có trong giáo huấn của Giáo Hội. Điều đó dường như đưa đến giả thuyết rằng sự chú giải vè tính đứt đoạn thường gắn liền với những nhà vô địch tiến bộ nhất của Công đồng.

Để theo dõi cuộc trao đổi này, thật không dễ tin rằng Năm Đức Tin sẽ kết thúc với sự đồng thuận về ý nghĩa của Công Đồng Vatican II. Tuy nhiên, là con người nổi tiếng về suy tư của thế kỷ này, chắc chắn ĐGH Bênêdicto XVI sẽ không ngạc nhiên hay thất vọng bởi cuộc tranh luận vẫn đang tiếp tục.

(Francis X. Rocca, CNS. 27.1.2012) giaoxuvnparis.org

Posted in: GIÁO HỘI